پدیده‌های عروضی لطیف (المراقبة والمعاقبة والمکانفة)
نویسنده
چکیده مقاله:
علمای عروض توانستند پدیده‌هایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیده‌ها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است: 1ـ در داخل یک تفعیله. 2ـ بین دو تفعیله. این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیده‌ها به‌طور مختصر ذکر مى‌شود: 1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه شده است که تفعیله هایى که بر دو سبب کنار هم مشتملند، باید یکى از دو سبب آنها زحاف را قبول کند، به شرط این که سبب دوم از زحاف سالم بماند. این پدیده را (المراقبة) نامیده‌اند. 2ـ در بعضى از بحرها دیده شده است که در تفعیله‌هایى که بر دو سبب مشتملند، دو حالت جایز است: حالت اول: این که هیچ زحافى تقبل نکنند، یعنى دو سبب تفعیله سالم از زحاف مى‌مانند. حالت دوم: این که یکى از دو سبب تفعیله زحاف را به شرطى تقبل کند که سبب دوم از زحاف سالم بماند. همچنین در بحرهاى دیگر ملاحظه شده است که این تعامل بین دو تفعیله همسایه صورت گرفته است و سه حالت زیر را دارد: حالت اول: سبب اول تفعیله بعدى به شرطى زحاف را مى‌پذیرد که آخرین سبب تفعیله قبلى از زحاف سالم بماند. حالت دوم: آخرین سبب تفعیله قبلى به شرطى زحاف را قبول مى‌کند که اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بماند. حالت سوم: سبب‌هاى اول و آخر تفعیله‌اى که در وسط قرار دارد، به شرطى زحاف را هر دو قبول کنند که آخرین سبب تفعیله قبلى، و اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بمانند. این پدیده را (المعاقبه) نامیده‌اند. 3ـ در بحرهای دیگر ملاحظه شده است که دو سبب تفعیله در پذیرفتن زحاف آزاد هستند، به‌طوری که مى‌توانند هر دو از زحاف سالم باشند، و یا هر دو زحاف را قبول کنند، و یا یکی از آنها سالم بماند و دیگرى زحاف را بپذیرد. این پدیده را (المکانفة) نام گذاری کرده‌اند.
منابع مشابه
سیمای کودک فلسطینی در سروده‌های لطیف هَلمت
یکی از مسائل دیرین جهان اسلام، مسئلۀ فلسطین و اشغال آن به‌وسیلۀ اسرائیل و انجام‌دادن جنایت‌های گوناگون در حق فلسطینیان، بهویژه کودکان آنهاست. مظلومیّت و مقاومت بی‌نظیر کودکان فلسطینی در برابر این رفتارهای ناجوانمردانه به شیوههای مختلف در شعر شاعران جهان نمود پیدا کرده‌است. لطیف (ههلمهت) هَلمت، شاعر مقاومت کُردستان عراق نیز، از جملۀ شاعرانی است که فراملیّتی اندیشیده و فارغ از چارچوب سرزمینی خود،...
متن کاملزحافات عروضی تابع نظمی دقیق
این مقاله به بررسی شیوههای قدیم بیان زحافات در کتاب‌های عروضی و ارائۀ روشی نو و علمی برای آن می‌پردازد. زحافات یا تغییراتِ احیاناً جزئی و جایزی که در افاعیل عروضی رخ میدهند، در عروض سنتی و جدید کاربرد ویژهای دارند. این زحافات در کتب متقدّمان و معاصران به شیوههای تقریباً مختلفی دستهبندی شدهاست، امّا شیوه رایج و مرسوم بیشتر کتاب‌های عروضی آن بوده است که زحافهای هر بحری در زیر آن ذکر شود. این رو...
متن کاملبررسی ساختار عروضی قصاید فارسی
این مقاله که بخشی از رسالة «ریخت شناسی قصیده در ادب فارسی» نوشتة نگارنده است، تحقیقی در باب وزن‌ها و بحرهای استفاده شده در قصاید ادب فارسی است که از قرن چهارم تا دورة معاصر (بهار) را در بر می‌گیرد. در این تحقیق، 50 قصیدة اول دیوان شاعران معروف قصیده سرا در هر دورة ادب فارسی مورد بررسی قرار گرفت و انواع وزن و مضمون‌های مورد علاقة آنها مشخص شد که نتایج این بررسی به صورت مقالة زیر درآمد. در این نو...
متن کاملساخت وزنی در شعر عروضی فارسی
خواجه نصیر طوسی در معیارالاشعار می‌پرسد: چرا باید هر وزن را به همان شکل که معین شده است تقطیع کرد، و چرا زنجیرۀ هجاهای هر وزن را به یکی دیگر از اشکالِ محتملِ آن تقطیع نکنیم؟ (خواجه نصیرطوسی، 1369: 36). در این مقاله، در پاسخ به سؤال خواجه نصیر، کوشیده‌ایم تا ازطریق تحلیلِ ساختِ وزنی، در زبانِ شمرده و ادبیِ فارسی، به‌شیوه‌ای یگانه، یک‌دست و درعین‌حال مدلل، برای تقطیعِ 30 وزنِ پرکاربرد و رایج در اشعار عرو...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 3 شماره 7
صفحات 1- 21
تاریخ انتشار 2007-04-19
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023